Tevfik Fikret (1867-1915)

26 Aralýk 1867 tarihinde Ýstanbul'da Aksaray'da doðdu. Asýl adý Mehmed Tevfik'dir. Toplumsal içerikli þiirleriyle ilerici düþüncelerin simgesi haline gelmiþ, Türkiye'de Batýlý sanat anlayýþýnýn yerleþmesinde büyük rol oynamýþtýr.

Oniki yaþýnda öksüz kalan Fikret, Mahmudiye Rüþtiyesi'nde okudu. 1888'de Mekteb-i Sultani'yi (sonradan Galatasaray Lisesi) birincilikle bitirdi. Birincilikle bitirdiði bu okula daha sonra Türkçe öðretmeni (1892)ve müdür olarak hizmet verdi. 1891 yýlýnda Mirsad dergisinin açtýðý þiir yarýþmasýnda birincilik kazanýnca, edebiyat çevrelerinde adýný duyurdu.

Gazete Ýttihat ve Terakki'nin yayýn organý durumuna getirilmek istenince buna karþý çýktý ve Tanin'den ayrýldý. Daha sonra Mekteb-i Sultani müdürlüðüne getirildi. O günlerde çýkan 31 Mart Olayý'ný protesto etmek amacýyla bu görevinden de ayrýldý; ama öðrencilerinin ve Maarif Nazýrý Nail Bey'in ýsrarlarýyla geri döndü. Sekiz ay sonra yeni Maarif Nazýrý Emrullah Efendi ile anlaþamayarak görevinden bir daha dönmemek üzere ayrýldý. Ýttihat ve Terakki iktidarýna karþý çýkarak Aþiyan'a çekildi. Aðýr bir þeker hastalýðýna tutulmuþtu. Kolundan olduðu bir ameliyattan sonra öldü.

Küçük yaþlarda yazmaya baþladýðý ilk þiirlerinde iç dünyasýndan gelen sesleri yansýtmaya çalýþan Tevfik Fikret, Muallim Naci ve Recaizade Mahmut Ekrem'in þiir anlayýþlarý arasýnda uzun bir arayýþ dönemi geçirmiþtir. Daha sonra Fransýz þiiriyle tanýnmýþ ve özellikle Françoýs Coppe'den etkilenerek kendi þiiri aramaya baþlamýþtýr. Fikret'in Fransýz edebiyatýndaki "þiirsel yazý" türünün etkisiyle dize sonlarýný deðiþik eylem kipleriyle ya da eylemsiz baðladýðý þiirleri, beyit bütünlüðünü kýrýp dizeyi özgür býrakmasý aruz ölçüsünün katý kalplarýný geniþletmiþtir. Fikret aþýrý titiz tutumu ve en küçük ayrýntýlar üzerinde durmasýyla kendine özgü bir üslup yaratmýþ ve çaðýna damgasýný vurmuþtur. Biçimsel kaygýlarý hiçbir zaman býrakmamýþ, sürekli yenilik aramýþtýr. Rübab-I Þikeste'de (1900,1984), toplumsal konulara aðýrlýk veren þiirlerinin yaný sýra günlük konuþma diline yakýn þiirlerinde vardýr. Betimlemelerindeki ayrýntý ustalýðý ressam kiþiliðiyle de ilgili olan Fikret'in doða þiirlerinde, doðayla neredeyse örtüþmeye varan bir uyum görülür. Oðlu Haluk'un, onun þiirlerinde büyük etkisi olmuþtur. Ýkici þiiri Haluk'un Defteri'ndeki (1911, 1984) þiirler en iyimser ve umutlu þiirlerdir. Bu þiirlerinde Fikret oðluna ve Osmanlý gençliðine çalýþkanlýk, yurt sevgisi, hak ve hukuktan yana olma gibi erdemleri öðütlemiþtir. Rübabýn Cevabý'ndaki (1911, 1945) "Sis" þiirinde acý, zorbalýk, baský ve haksýzlýklarý anlatmýþ, "Tarih-I Kadime Zeyl" þiirinde de Mehmet Akif'in (Ersoy) suçlamalarýna karþýlýk vermiþ, din ve doða konusundaki görüþlerini ortaya koymuþ, kendisinin de doðanýn bir izleyicisi olduðunu söylemiþtir. Þermin ise (1914, 1983) Fikret'in, yalýn bir dil ve kýsa dizelerden kurulu dolaysýz bir anlatýmýn egemen olduðu þiirlerinden oluþur.